آیا شما هم در خانواده یا دوستان افرادی را دارید که دچار سکته مغزی شده باشند؟ در صورتی که نگران خود یا اطرافیانتان هستید بهتر است فاکتورهایی که سبب افزایش خطر سکته مغزی می شوند را بشناسید.
در این مقاله در مورد چه مواردی صحبت کرده ایم؟
- تعریف سکته مغزی
- انواع سکته مغزی
- شیوع سکته مغزی
- فاکتورهای خطر سکته مغزی
- پیشگیری از سکته مغزی
- درمان سکته مغزی
سکته مغزی
زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون به بخشی از مغز متوقف می‌شود. این مساله می‌تواند بر روی عملکردهایی مانند گفتار و حرکت تأثیر بگذارد و بهبودی آن مدت زیادی طول بکشد. سکته مغزی نیاز به کمک پزشکی فوری در بیمارستان دارد زیرا می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.
علائم سکته مغزی
علائم اصلی سکته مغزی می‌تواند به طور ناگهانی رخ دهد. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
ضعف صورت: یک طرف صورت ممکن است بیفتد و لبخند زدن ممکن است دشوار باشد.
ضعف بازو : ممکن است به دلیل ضعف یا بی‌حسی در یک بازو، بیمار نتواند هر دو بازو را به طور کامل بلند کند و در همان حالت نگه دارد.
مشکلات گفتاری: ممکن است کلمات را نامفهوم ادا کند یا گیج به نظر برسد.
ساده‌ترین راه برای به خاطر سپردن این علائم، کلمه FAST است. این کلمه مخفف موارد زیر است: صورت، بازوها، گفتار و زمان تماس با اورژانس.
سایر علائم سکته مغزی
نشانه‌های دیگری نیز وجود دارد که نشان می‌دهد شخص دچار سکته مغزی شده‌است. این موارد عبارتند از:
- ضعف یا بی‌حسی در یک طرف بدن
- تاری دید یا از دست دادن بینایی در یک یا هر دو چشم
- مشکل در صحبت کردن یا فکر کردن به کلمات
- گیجی و از دست دادن حافظه
- احساس سرگیجه یا افتادن
- سردرد شدید
- احساس یا حالت تهوع (تهوع یا استفراغ)
علائم سکته مغزی گاهی اوقات ممکن است پس از مدت کوتاهی متوقف شوند. بنابراین ممکن است فکر کنید که حال شما خوب است. حتی اگر این اتفاق بیفتد، فوراً کمک پزشکی دریافت کنید.
احتمال سکته مغزی در افراد مسن بیشتر است، اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد.
نحوه تشخیص سکته مغزی
اگر پزشک فکر کند که فردی دچار سکته مغزی شده‌است، آزمایش‌هایی مانند موارد زیر را انجام می‌دهد:
- آزمایش خون
- سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌آی و سونوگرافی برای بررسی داخل و اطراف مغز
- الکتروکاردیوگرام (ECG) برای بررسی قلب
این آزمایش‌ها می‌توانند نوع سکته مغزی را نشان دهند.
انواع مختلف سکته مغزی عبارتند از:
سکته مغزی ایسکمیک – این اتفاق زمانی می‌افتد که یک لخته خون، جریان خون به مغز را مسدود می‌کند. این شایع‌ترین نوع سکته مغزی است
سکته مغزی هموراژیک – این اتفاق زمانی می‌افتد که یک رگ خونی پاره می‌شود.
حمله ایسکمیک گذرا (TIA یا سکته مغزی کوچک) – این زمانی است که علائم سکته مغزی خیلی طولانی نیستند (کمتر از 24 ساعت).
TIA باید به عنوان یک فوریت پزشکی درمان شود. اگر فوراً به پزشک مراجعه نکنید، ممکن است در معرض خطر سکته مغزی کامل باشید.
سکته مغزی ایسکمیک
حدود ۸۷٪ از سکته‌های مغزی، ایسکمیک هستند. انسداد در مغز معمولاً توسط یک قطعه پلاک یا لخته خون ایجاد می‌شود. اگر انسداد به صورت موضعی در مغز رخ دهد، به این وضعیت ترومبوز گفته می‌شود.
اگر لخته خون از جای دیگری در بدن حرکت کند، به آن آمبولی گفته می‌شود. سکته‌های مغزی ایسکمیک به طور خاص بر اساس محل انسداد در مغز و محل آمبولی در بدن طبقه‌بندی می‌شوند. در برخی موارد، محل آمبولی اولیه مشخص نیست.
تصلب شرایین
وقتی پلاک روی دیواره‌های داخلی شریان‌ها تجمع می‌یابد، می‌تواند منجر به بیماری به نام تصلب شرایین شود. پلاک، شریان‌ها را سفت و باریک می‌کند و جریان خون به بافت‌ها و اندام‌ها را محدود می‌کند.
پلاک می‌تواند در هر شریانی در بدن، از جمله شریان‌های مغز و گردن، تجمع یابد. بیماری شریان کاروتید زمانی رخ می‌دهد که پلاک در شریان‌های کاروتید گردن که خون را به مغز می‌رسانند، تجمع یابد. این یک علت شایع سکته مغزی ایسکمیک است.
پلاک در یک شریان همچنین می‌تواند پاره شود. پلاکت‌های خون به محل آسیب پلاک می‌چسبند و به هم می‌چسبند تا لخته‌های خون تشکیل دهند. این لخته‌ها می‌توانند تا حدی یا به طور کامل یک شریان را مسدود کنند.
لخته‌های خون منجر به سکته مغزی می‌توانند زمانی رخ دهند که سایر بیماری‌های قلبی و خونی مانند فیبریلاسیون دهلیزی و بیماری سلول داسی شکل وجود داشته باشد.
مطالعات MRI نشان می‌دهد که تا 40٪ از کودکان مبتلا به بیماری سلول داسی شکل دچار سکته مغزی شده‌اند، حتی اگر معاینه پزشکی علائمی از آن را نشان ندهد.
تنها درمان برای این سکته‌های مغزی تشخیص داده نشده (که انفارکتوس خاموش نیز نامیده می‌شوند) دریافت منظم خون است. مطالعات، سکته مغزی ایسکمیک را در افرادی که به کووید-۱۹ مبتلا شده‌اند، نشان داده‌اند. با این حال، هنوز خیلی زود است که بگوییم آیا کووید-۱۹ می‌تواند باعث سکته مغزی شود یا خیر.
التهاب
التهاب مزمن (طولانی مدت) در سکته مغزی ایسکمیک نقش دارد. محققان هنوز در تلاشند تا این موضوع را به طور کامل درک کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که التهاب می‌تواند به رگ‌های خونی آسیب برساند و به تصلب شرایین کمک کند.
سکته مغزی ایسکمیک همچنین می‌تواند منجر به التهابی شود که به سلول‌های مغزی آسیب بیشتری می‌رساند.
حمله ایسکمیک گذرا
حمله ایسکمیک گذرا (TIA) درست مانند سکته مغزی ایسکمیک، ناشی از انسداد در مغز است. در TIA، انسداد قبل از اینکه آسیبی به مغز شما وارد شود، از بین می‌رود.
این حالت معمولاً کمتر از یک ساعت طول می‌کشد. اما می‌تواند به صورت رفت و برگشتی باشد. در نهایت، می‌تواند به یک سکته مغزی کامل تبدیل شود. TIA همچنین سکته مغزی کوچک نامیده می‌شود.
اگر در اورژانس TIA برای شما تشخیص داده شود، باید در اسرع وقت با یک متخصص مغز و اعصاب صحبت کنید.
سکته مغزی هموراژیک
خونریزی ناگهانی می‌تواند باعث سکته مغزی هموراژیک شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که یک شریان در داخل یا بالای مغز باز شود.
خون نشت کرده باعث تورم مغز و افزایش فشار در مغز می‌شود که می‌تواند به سلول‌های مغزی آسیب برساند. دو نوع سکته مغزی هموراژیک وجود دارد: خونریزی داخل جمجمه و خونریزی زیر عنکبوتیه (SAH) یا خونریزی بین مغز و غشای اطراف آن. خونریزی داخل جمجمه در حدود 10٪ موارد سکته مغزی و خونریزی زیر عنکبوتیه در حدود 3٪ موارد رخ می‌دهد.
برخی شرایط باعث می‌شوند رگ‌های خونی در مغز بیشتر مستعد خونریزی شوند:
- آنوریسم: یک برآمدگی بادکنکی شکل در شریان است که می‌تواند کش بیاید و بترکد.
- ناهنجاری‌های شریانی-وریدی (AVM): در هم تنیدگی شریان‌ها و وریدهای ضعیفی هستند که می‌توانند در مغز پاره شوند.
- فشار خون بالا: به دیواره‌های داخلی شریان‌ها فشار وارد می‌کند. این فشار احتمال پاره شدن آنها را افزایش می‌دهد، به خصوص اگر در اثر آنوریسم یا AVM ضعیف شده باشند.
عوامل خطر چیست؟
عوامل خطر زیادی برای سکته مغزی وجود دارد. شما می‌توانید برخی از آنها را درمان یا کنترل کنید، نه همه آنها را.
عواملی که می‌توانید کنترل کنید، ۸۲ تا ۹۰ درصد از کل سکته‌های مغزی را تشکیل می‌دهند:
- فشار خون بالا
- چاقی
- کم‌تحرکی
- رژیم غذایی نامناسب
- سیگار کشیدن
سکته‌های مغزی ایسکمیک و هموراژیک بسیاری از عوامل خطر یکسانی مانند فشار خون بالا، دیابت و کلسترول خون بالا را دارند.
سایر عوامل خطر مختص نوع سکته مغزی هستند. لخته‌های خون می‌توانند از بیماری عروق کرونر قلب، فیبریلاسیون دهلیزی، بیماری دریچه قلب و بیماری شریان کاروتید ایجاد شوند. خونریزی می‌تواند پس از مصرف رقیق‌کننده‌های خون رخ دهد.
سایر عوامل خطر بر اساس سبک زندگی، ژنتیک و محیط زیست هستند.
سن: نیز یک عامل خطر است. سکته مغزی می‌تواند در هر سنی رخ دهد. اما خطر آن برای نوزادان زیر ۱ سال و بزرگسالان با افزایش سن بیشتر است.
اضطراب، افسردگی و سطح بالای استرس، و همچنین کار طولانی مدت و عدم ارتباط زیاد با خانواده، دوستان یا افراد خارج از خانه، ممکن است خطر سکته مغزی را افزایش دهد.
سابقه خانوادگی و ژنتیک نیز نقش دارند. اگر والدین یا یکی از اعضای خانواده دچار سکته مغزی شده باشد، به ویژه در سنین پایین، خطر سکته مغزی در شما بیشتر است. برخی ژن‌ها بر خطر سکته مغزی شما تأثیر می‌گذارند، از جمله ژن‌هایی که گروه خونی شما را تعیین می‌کنند. افراد با گروه خونی AB (که رایج نیست) خطر بیشتری دارند.
زندگی یا کار در مناطقی با آلودگی هوا نیز می‌تواند در خطر سکته مغزی نقش داشته باشد.
سایر شرایط پزشکی، مانند آپنه خواب، بیماری کلیوی و سردردهای میگرنی نیز از عوامل خطر هستند.
سایر عادات ناسالم سبک زندگی، از جمله نوشیدن زیاد الکل، خواب زیاد (بیش از ۹ ساعت) و مصرف مواد مخدر غیرقانونی مانند کوکائین، ممکن است خطر سکته مغزی را افزایش دهند.
نژاد و قومیت از دیگر عوامل هستند. در ایالات متحده، سکته مغزی در بزرگسالان سیاه‌پوست، بومی آلاسکا، سرخپوستان آمریکایی و اسپانیایی‌تبار بیشتر از بزرگسالان سفیدپوست رخ می‌دهد.
جنسیت
می‌تواند در خطر سکته مغزی نقش داشته باشد. در سنین پایین‌تر، مردان بیشتر از زنان احتمال ابتلا به سکته مغزی دارند. اما زنان تمایل به زندگی طولانی‌تر دارند، بنابراین خطر سکته مغزی در طول زندگی آنها بیشتر است.
زنانی که قرص‌های ضدبارداری مصرف می‌کنند یا از درمان جایگزینی هورمون استفاده می‌کنند، در معرض خطر بیشتری هستند. زنان همچنین در دوران بارداری و هفته‌های پس از زایمان در معرض خطر بیشتری هستند.
فشار خون بالا در دوران بارداری – مانند پره اکلامپسی – خطر سکته مغزی را در مراحل بعدی زندگی افزایش می‌دهد.
عفونت‌ها یا بیماری‌های ویروسی، مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید، می‌توانند باعث التهاب شوند.
دریافت درمان برای سکته مغزی
اگر فردی دچار سکته مغزی شده، درمان به نوع سکته مغزی بستگی دارد.
در ۲۴ ساعت اول پس از سکته مغزی، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دارو برای خلاص شدن از لخته‌های خون در مغز (ترومبولیز)
- جراحی برای برداشتن لخته خون (ترومبکتومی) یا تخلیه مایع از مغز
- روشی برای جلوگیری از ایجاد فشار در داخل جمجمه یا مغز
داروهای سکته مغزی
درمان‌هایی که ممکن است به بیمار داده شود، اغلب طولانی مدت، عبارتند از:
- داروهای ضد انعقاد برای جلوگیری از تشکیل لخته‌های خون
- داروهایی برای کاهش فشار خون
- استاتین‌ها برای کاهش کلسترول
سکته مغزی چگونه می‌تواند بر زندگی تأثیر بگذارد؟
سکته مغزی افراد را به طرق مختلف تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای برخی، بهبودی ممکن است روزها یا هفته‌ها طول بکشد و تأثیر کمی بر زندگی آنها داشته باشد.
برای برخی دیگر، بهبودی می‌تواند ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد و ممکن است به معنای ایجاد تغییرات در زندگی باشد. این می‌تواند شامل مواردی مانند تغییرات در خانه برای آسان‌تر شدن شرایط حرکتی باشد. ممکن است بیمار مجبور شود برای مدتی یا طولانی مدت کار خود را متوقف کند.
بهبودی به میزان تأثیر سکته مغزی از نظر جسمی و روحی و برنامه توانبخشی بستگی دارد. تمرینات، فعالیت‌ها و جلسات درمانی که به عنوان بخشی از توانبخشی انجام می شود، اغلب دشوار است، اما کمک می‌کند تا فرد پیشرفت کند.
برنامه‌ای که توسط تیم مراقبتی به فرد داده می‌شود، در تعیین اهداف کمک می‌کند. مشارکت خانواده و دوستان نیز می‌تواند به شما در بهتر شدن کمک کند.
برای دریافت درمان تخصصی با ما در تماس باشید.
منبع: https://www.nhlbi.nih.gov/health/stroke/causes
https://www.nhs.uk/conditions/stroke/recovery/
